موضوعی که اخیرا اشخاص حقیقی و حقوقی درگیر آن هستند، راه اندازی و نحوه کار با سامانه مودیان و ارسال صورت حساب الکترونیکی است.
در این مقاله سعی داریم نکات جامع در رابطه با سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی را ارائه کنیم.
سامانه مودیان:
سامانه‌ای تحت مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور است که در آن به هر مودی یک کارپوشه اختصاص می‌یابد؛ مطابق قانون، ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی از وظایف صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی است و باید از طریق کارپوشه اختصاصی خود در این سامانه، اطلاعات مالیاتی را با سازمان به تبادل بگذارند. این سامانه تحت مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور، با هدف جلوگیری از فرار مالیاتی راه‌اندازی شده است.
برای درک بهتر ابتدا تعاریفی از اصطلاحات مهم در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، سپس مشمولین و جرائم و مشوق ها و سایر نکات کاربردی را شرح می دهیم.
کلیدی ترین اصطلاحات سامانه مودیان:
- کارپوشه :
کارپوشه در سامانه مؤدیان راه ارتباطی مؤدیان با سازمان امور مالیات کشور است. هر مؤدی یک کارپوشه اختصاصی دارد که اطلاعات مالی و مالیاتی‌اش به واسطه آن تبادل می‌شود.
- صورت حساب الکترونیکی:
صورت حساب همان فاکتور فروش است که با توجه به فرمت استاندارد باید در سامانه ثبت شود. این صورت حسابها دارای شماره مالیاتی منحصر به فرد 22 رقمی هستند.
- حافظه مالیاتی:
تحت نظارت سازمان امور مالیاتی کشور است و توسط مودی برای ثبت صورتحساب‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. هر حافظه مالیاتی یک شناسه یکتا حافظه مالیاتی دارد که توسط سازمان امور مالیاتی کشور به آن اختصاص می‌یابد.
- شناسه یکتای حافظه مالیاتی:
نوعی حافظه الکترونیکی است که برای ثبت و نگهداری اطلاعات مندرج در صورت حساب و انتقال آن به سامانه مؤدیان است. - پایانه های فروشگاهی:
رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی (POS)، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که به شبکه‌های پرداخت وصل می‌شود، جزو دسته پایانه‌های فروشگاهی قرار می‌گیرد.
هر دستگاهی که سه قابلیت زیر را داشته باشد به عنوان یک پایانه فروشگاهی شناخته می‌شود:
- اتصال به شبکه‌های پرداخت رسمی کشور
- اتصال به سامانه مودیان
- صدور صورتحساب الکترونیکی
- شماره منحصر به فرد مالیاتی:
شماره منحصر‌به‌فرد مالیاتی، شماره‌ای ۲۲ کاراکتری است که به‌ازای هر صورتحساب الکترونیکی صادر می‌شود. اعداد صورتحساب الکترونیکی از چپ به راست به ۴ بخش تقسیم می‌شوند:
- شش کاراکتر اول: شناسه حافظه مالیاتی
- پنج کاراکتر بعدی: تاریخ صورتحساب
- ده کاراکتر بعدی: سریال صورتحساب
- کاراکتر آخر: رقم کنترلی
مشمولین قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان:
مشمولین قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان طبق متن بند ج ماده ۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، به‌صورت زیر تعریف شده‌اند:
کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیرصنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های ۴ و ۵ باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند.
تاریخ فراخوان‌های ثبت‌نام و عضویت در سامانه مودیان تغییر کرده است و کلیه اشخاص حقوقی از اول مهرماه 1402 و کلیه صاحبان مشاغل از اول دی‌ماه 1402 مشمول عضویت و انجام تکالیف قانونی شدند.
اشخاص حقیقی موظف به ارسال صورتحساب الکترونیکی از اول دی‌ماه 1402 به شرح زیر هستند:
- کلیه صاحبان مشاغل که حجم فروش خالص کالا و خدمات سال 1402 آنها تا پایان شهریور ماه سال 1402،بیشتر از 180 میلیارد ریال بوده است.
- اشخاص حقیقی موضوع جزء 2 بند ط تبصره 6 قانون بودجه سال 1402، با هر میزان فروش کالا و خدمات سالانه.
- عرضه‌کنندگان کالا و خدمات مرتبط با طلا، جواهر و پلاتین با هر میزان فروش کالا و خدمات.
- فروشندگان مواد معدنی به واحد‌های فراوری مواد معدنی موضوع بند م تبصره 7 قانون بودجه سال 1402 با هر میزان فروش.
اشخاص مشمول صدور صورتحساب الکترونیکی در صورت عدم رعایت این قانون، مشمول جرایم مالیاتی خواهند شد، اشخاص حقیقی باید گواهی امضای الکترونیک خود را از مراکز میانی خصوصی دریافت کنند.
تاریخ لازم الاجرا شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان:
تاریخ لازم الاجرا شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان برای گروه‌های مختلف شرکت‌ها متفاوت است و اصطلاحاً فراخوان سامانه مودیان بستگی به نوع شرکت دارد. طبق قانونی که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، قانون سامانه مودیان به صورت هم‌زمان برای همه شرکت‌ها اجرا نمی‌شود.
درواقع شرکت‌ها باتوجه‌به نوع آنها به چند دسته تقسیم شدند که هر یک از آنها باید در تاریخ خاصی در سامانه مودیان ثبت نام و صورتحساب الکترونیکی صادر کنند؛ بنابراین زمان ثبت نام در سامانه مودیان، باتوجه‌به نوع شرکتی که در آن فعال می‌کنید متفاوت است.
مطابق بخشنامه مهلت ارسال صورتحساب در سامانه مودیان، تاریخ لازم الاجرا شدن قانون تسهیل سامانه مودیان به‌صورت زیر تعریف شده است:
- کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌های اجرائی مشمول ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و اشخاص حقوقی به‌جز اشخاص حقوقی موضوع ماده 16 قانون مالیات بر ارزش افزوده تا تاریخ 01/07/1402
- کلیه اشخاص باقی مانده تا تاریخ 01/10/1402
ضمناً برای مواعد مذکور در صدر ماده ضمانت اجرای نسبتاً سنگینی برای سازمان امور مالیاتی گذاشته شده است بدین ترتیب که اولاً تاریخ‌های مذکور در این ماده قطعی و غیر قابل تغییر است و در صورت هرگونه تخطی از رعایت آنها، مطابق قوانین مربوط به متخلفین برخورد می‌شود و ثانیاً سازمان برنامه و بودجه مکلف است به منظور رعایت مواعد مذکور در بندهای 1 و 2 این ماده، به ازای هر ماه تأخیر معادل 5% و تا سقف 50% از منابع اختصاصی سازمان امور مالیاتی موضوع ماده 217 قانون مالیات‌های مستقیم را کاهش دهد. پس از آنکه سازمان امور مالیاتی با تأیید وزیر اقتصاد امکان صدور صورتحساب‌های الکترونیکی را فراهم ساخت، درصدهای کاهش یافته به حالت قبل برمی‌گردد.
مطابق با فراخوان های جدید ارزش افزوده، سازمان امور مالیاتی مکلف است تا پایان سال 1403 آن دسته از مودیان مالیاتی را که تا زمان تصویب این قانون فراخوان نشده‌اند را مطابق فراخوان‌های جدید که به پیشنهاد ریاست سازمان امور مالیاتی و به تأیید وزیر اقتصاد خواهد رسید را به تدریج فراخوان کند.
مهلت صدور صورت حساب الکترونیکی:
مهلت صدور صورتحساب الکترونیکی تا ثبت در سامانه مودیان با توجه به آخرین اطلاعیه 21 روز است.
جرائم مربوط به سامانه مودیان:
قانون‌گذار برای اینکه نسبت به اجرای قانون جدید سامانه مودیان اطمینان حاصل کند، جرائم بسیار سنگینی را برای مودیانی که این قانون را رعایت نمی‌کنند، در نظر گرفته است. در‌صورتی‌که مودی مرتکب هر یک از تخلفات زیر شود، باید برابر با ۱۰ درصد مبلغ فروش یا ۲۰ میلیون ریال (هرکدام که بیشتر باشد) جریمه پرداخت کند:
- عدم عضویت در سامانه مودیان
- عدم استفاده از پایانه فروشگاهی
- عدم استفاده از حافظه مالیاتی
- استفاده از حافظه مالیاتی دیگران برای خود
- استفاده از حافظه مالیاتی خود برای دیگران
- عدم اعلام شماره‌حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی را با آنها انجام می‌دهد
که البته جریمه مهم‌تر از دست دادن معافیت، نرخ صفر و مشوق‌های مالیاتی موجود در قانون مالیات‌های مستقیم است که به مراتب باعث خسارات جبران نشدنی به مودیان مالیاتی بی اطلاع می‌شود.
علاوه بر موارد بالا، برخی دیگر از اقدامات هم هستند که می‌توانند جرائمی را به همراه داشته باشند. برای مثال در صورت عدم تحویل صورتحساب چاپی به خریدار یا مخدوش کردن آن، مؤدی باید برابر با دو درصد فروش انجام شده از این طریق یا بیست میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد) را به سازمان امور مالیاتی جریمه پرداخت کند.
توجه کنید ارقامی که در این قانون به آنها اشاره شده است با توجه با تورم سالانه، هر سال توسط سازمان امور مالیاتی تجدید و اعلام می‌شود. نکته دیگری که جدیت اجرای این جرایم را نشان می‌دهد این است که سازمان امور مالیات نمی‌تواند 50% از این جرایم را مورد بخشودگی قرار دهد که البته با توجه به تصویب قانون تسهیل تکالیف مودیان اختیار بخشودگی 100% جرائم ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان با رعایت ماده 191 قانون مالیات‌های مستقیم به سازمان امور مالیاتی واگذار شده است.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم نکات کاربردی در رابطه با سامانه مودیان را جهت آشنایی بیشتر برای مودیان ارائه کنیم، جهت مشاوره و نحوه راه اندازی و ثبت نام و ارسال صورت حساب از طریق نرم افزار مالی با کارشناس مربوطه تماس بگرید.